Από τον Οκτώβριο του 2023, όταν το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε τα σχέδιά του για τη δημιουργία του ΕΟΠΑΕ, οι εμπλεκόμενοι φορείς στην απεξάρτηση και την πρόληψη μόνο στο άκουσμα των λέξεων «συνέργεια προγραμμάτων» και «ιδιωτικού δικαίου» άρχισαν να οργανώνουν τον αγώνα τους. Όχι λόγω ιδεοληψίας, αλλά γιατί υπάρχει πείρα από τις συνέπειες της εφαρμογής αυτών των μεθόδων σε άλλες χώρες, σε άλλους τομείς κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας, γιατί υπάρχουν διακηρυγμένες στρατηγικές εδώ και πολλά χρόνια από την ΕΕ που υπαγορεύουν ότι η αντιμετώπιση των εξαρτήσεων θα γίνεται με οικονομικούς όρους κόστους – οφέλους και θα επικεντρώνει στη μείωση βλάβης, ως πιο συμφέρουσα επιλογή.

        Όχημα για τα παραπάνω είναι η ιατρικοποίηση του κοινωνικού πολυπαραγοντικού φαινομένου της εξάρτησης, στην οποία στηρίχθηκαν όλες οι νομοθετικές παρεμβάσεις στη χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια και διαπνέει και τη στόχευση δημιουργίας του ΕΟΠΑΕ. Η δημοσίευση του σ/ν επιβεβαίωσε δυστυχώς τους χειρότερους φόβους μας, αφού :

• Καταργεί τα δημόσια θεραπευτικά προγράμματα που υπάγονται στο ΕΣΥ πχ. 18 Άνω, Ιανός, Διάπλους και τα μετατρέπει σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, που θα λειτουργούν με όρους οικονομικής αυτοτέλειας, με ληξιπρόθεσμα προγράμματα ΕΣΠΑ, με όρους αναζήτησης χορηγιών, προοπτικά γιατί όχι και νοσηλίου κατά τα πρότυπα που ισχύουν γενικά στην Υγεία – Πρόνοια. Με δυο λόγια : επισφαλής λειτουργία και εμπορευματοποίηση υπηρεσιών. Η απόσχιση επίσης, των προγραμμάτων από το νοσοκομειακό πλαίσιο εγκυμονεί καθυστερήσεις αλλά και κινδύνους ως προς την αντιμετώπιση των συνοδών προβλημάτων (ιατρικών, ψυχιατρικών) που συχνά αντιμετωπίζουν οι εξαρτημένοι.
• Νομιμοποιεί κάθε μορφή ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε πρόληψη-θεραπεία-κοινωνική επανένταξη. Οι ΜΚΟ και κάθε λογής ιδιώτες υπάγονται πλέον στον ΕΟΠΑΕ ως ισάξιοι εγκεκριμένοι, ενώ θα λαμβάνουν και χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγεται ο δρόμος και για την ιδιωτική συνταγογράφηση υποκαταστάτων. Πρόκειται για τις ίδιες ΜΚΟ που έχουν παίξει έως σήμερα καθοριστικό ρόλο στην προώθηση αντιεπιστημονικών ιδεολογημάτων πχ. διαχωρισμός ναρκωτικών σε «μαλακά – σκληρά», «δικαίωμα στη χρήση / αυτοδιάθεση του σώματος», «νομιμοποίηση όλων των ναρκωτικών ουσιών», για τις ίδιες ιδιωτικές κλινικές που ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν έχουν καταγγελθεί δημόσια για εφαρμογή ακατάλληλων έως και επικίνδυνων μεθόδων. Με την παράλληλη υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών, διαμορφώνεται ένα νέο φιλέτο κερδοφορίας πάνω στην ανθρώπινη ανάγκη και πόνο και απεξάρτηση μόνο για όσους αντέχει η τσέπη τους.
• Διαλύει τη φιλοσοφία των «στεγνών» θεραπευτικών προγραμμάτων απεξάρτησης, ενοποιώντας τα και διαχέοντάς τα σε έναν ενιαίο «τομέα θεραπείας», πλάι στην υποκατάσταση και τη μείωση βλάβης τελικά, ενισχύοντας την τελευταία, η οποία άλλωστε ήδη υπερτερεί συντριπτικά σε υπηρεσίες. Το εκάστοτε ιδιαίτερο θεραπευτικό μοντέλο του κάθε «στεγνού» προγράμματος πχ. μοντέλο Θεραπευτικών Κοινοτήτων, χάνεται. Έτσι, η απεξάρτηση μετατρέπεται τελικά από διαδικασία πλήρους και συλλογικής επανα-κοινωνικοποίησης σε fast track συμβουλευτική και ο εξαρτημένος επαναστιγματίζεται σαν άτομο «συγκεκριμένων προδιαγραφών» και όχι σαν ξεχωριστή προσωπικότητα, που χρειάζεται το κατάλληλο πλαίσιο για να ταιριάξει ώστε να αναπτυχθεί.
• Αφήνει μετέωρο το μέλλον των 75 Κέντρων Πρόληψης, το πλαίσιο λειτουργίας τους και τη διασύνδεση τους με τις ανάγκες της κοινότητας.
• Αυτονομεί τη μείωση βλάβης, θεωρώντας την αυτοτελή διαδικασία και όχι μέρος της κινητοποίησης προς τη θεραπεία. Νομιμοποιούνται έτσι αντιδραστικές λογικές όπως η λεγόμενη «λειτουργική χρήση» ναρκωτικών, η οποία συμπυκνώνεται στο : είναι εντάξει να είσαι χρήστης αρκεί να μην προκαλείς δημόσια όχληση, να μην αποτελείς κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, να μην απασχολείς τις αρχές, να είσαι στοιχειωδώς παραγωγικός στην όποια εργασία ακόμα και αν δεν είναι αυτές οι πραγματικές σου δυνατότητες και ανάγκες.
• Διασπά την Κοινωνική Επανένταξη από το θεραπευτικό της πλαίσιο. Η αναγκαία φροντίδα του πρώην εξαρτημένου από τους ανθρώπους που τον βοήθησαν να απεξαρτηθεί διακόπτεται βίαια, στη νέα φάση ζωής που την έχει εξίσου ανάγκη. Παγιώνονται οι ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ και γενικά η «εταιρική κοινωνική ευθύνη» ως φορείς υπεύθυνοι για την επανένταξη. Έτσι, και το κράτος αποποιείται πλήρως την ευθύνη του και ο πρώην εξαρτημένος «παίρνει πάνω του» την επιτυχία ή την υποτροπή του και από θύμα της κοινωνίας που τον έστρεψε από διάφορες οδούς στην εξάρτηση βαφτίζεται θύτης.
• Εδραιώνει απαράδεκτες ελαστικές εργασιακές σχέσεις και τη συνεχή κινητικότητα, επιδεινώνοντας δραματικά τη θέση των εργαζομένων, τη θεραπευτική σχέση, άρα και το επιστημονικό έργο. Αντίστοιχη όμως κινητικότητα προβλέπεται και για τους θεραπευόμενους, οι οποίοι θα μπορούν να «πλοηγούνται» σε υπηρεσίες κυριολεκτικά απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας.
• Δημιουργεί έναν υδροκέφαλο Οργανισμό, με το διορισμένο από το Υπουργείο ΔΣ του να αποκτά υπερσυγκεντρωτικές αρμοδιότητες, ώστε να μπορεί ανενόχλητο να υλοποιεί την κυρίαρχη πολιτική στον τομέα των εξαρτήσεων, να έχει ταυτόχρονα ρόλο ελεγκτή και ελεγχόμενου, στερώντας παράλληλα την αναγκαία εμβάθυνση στις τοπικές ανάγκες που έως σήμερα τα προγράμματα, με την αυτοτέλειά τους, επιχειρούσαν.

          Η λεγόμενη «διασύνδεση» των υπηρεσιών που, όπως λέει, καλείται να λύσει το νομοσχέδιο, γινόταν ήδη, χωρίς να επιβάλλεται ενοποίηση φορέων με εκ διαμέτρου αντίθετη φιλοσοφία, ενώ υπαρκτά προβλήματα και καθυστερήσεις δεν οφείλονταν στη έλλειψη διοικητικής δομής, αλλά σε τραγικές ελλείψεις υπηρεσιών και προσωπικού! Με τον ΕΟΠΑΕ κατακερματίζεται το συνεχές πρόληψη-θεραπεία-κοινωνική επανένταξη και η κατεύθυνση πλέον θα είναι η διαχείριση των πιο ακραίων εκδηλώσεων της εξάρτησης, με δείκτες τη μείωση των λοιμωδών νοσημάτων και την παραμονή των εξαρτημένων σε οποιαδήποτε υπηρεσία. Εξέλιξη, που θα μεγεθύνει το πρόβλημα χρόνο με το χρόνο, αφού δε θα στοχεύει στα πραγματικά αίτια του φαινομένου, αλλά στην αποκόμιση κερδών. Αυτό άλλωστε, βλέπουμε να συμβαίνει και από τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν την κάνναβη, που αποτελεί κύρια ουσία εξάρτησης για το 40% όσων απευθύνονται σε θεραπευτικά προγράμματα.

Το ν/σ είμαι ωμή επίθεση στο κοινωνικό δικαίωμα για δημόσια και δωρεάν υψηλού επιπέδου πρόληψη και θεραπεία. Είναι «συνταγή» αύξησης των εξαρτήσεων. Γι’ αυτό και έχει ήδη καταδικαστεί από εκατοντάδες κοινωνικούς φορείς που απαιτούν να μην κατατεθεί. Αυτή είναι η δική μας διαβούλευση.